Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi, 20 Nisan-5 Mayıs 2022 tarihleri arasında yaptığı “Kürtçe Anadilinin Kullanım Düzeyleri ve Eğitimi” başlıklı araştırmasının sonucunu açıkladı.

Adana, Adıyaman, Ağrı, Ankara, Antalya, Batman, Bursa, Dersim, Diyarbakır, Antep, Hakkâri, İstanbul, İzmir, Mardin, Mersin, Muş, Urfa, Şırnak ve Van’da yapılan araştırmada anadili Kürtçe olan 2638 kişi ile görüşüldü.

Araştırmaya katılanların yüzde 89,4'ü anadilinin Kurmancî, yüzde 10,1'i Kirmanckî/Zazakî, yüzde 0,5'i ise hem Kurmancî hem de Kirmanckî/Zazakî olduğunu söyledi.

Görüşmecilerin yüzde 68,4’ü hane içinde/aile de anadilini “her zaman” kullandığını, yüzde 22,8’i “ara sıra”  yüzde 6,7’si “nadiren” konuştuğunu yüzde 2,1’i “hiç konuşmadığını” belirtti.

Görüşmecilerin yüzde 47,6'sı anadilini "çok iyi düzeyde", yüzde 24,2'si "iyi düzeyde" anlayabildiğini belirtirken, anadilini çok iyi düzeyde konuşabilenlerin oranı yüzde 34,3, "iyi düzeyde konuşabildiğini" belirtenlerin oranı ise yüzde 30'u buldu.

Anadilini "çok iyi" düzeyde okuyabildiğini belirtenlerin oranı yüzde 26,1'i oluştururken, "iyi düzeyde okuyabildiğini" belirtenlerin oranı ise yüzde 21,7'de kaldı. Katılımcılardan anadili ile yazanların oranı yüzde 20,5, iyi düzeyde yazabildiğini belirtenlerin oranı ise yüzde 17,7'de kaldı.

Anadilini anlamayan veya kısmen anlayabilen katılımcıların yüzde 31,7'si "ailemde/çevremde konuşan olmadığı için", yüzde 28,6'sı "anadilimi öğrenebileceğim, geliştirebileceğim bir okul ve kaynak olmadığı için", yüzde 19,8'i ise "dışlanmamam için sadece resmi dil öğretildi", yüzde 13,5'i ise "yasak olduğu için" cevabını verdi.

Anadilini konuşamayan veya kısmen konuşabilen katılımcılardan yüzde 52,8'i "anadilimi öğrenebileceğim bir okul ve kaynak olmadığı için", yüzde 26,7'si "ailemde konuşan olmadığı için ve ailem öğretmediği için", yüzde 6,9'u "yasak olduğu için", yüzde 6,7'si ise "dışlanmamam için sadece resmi dil öğretildi" dedi. 

Görüşmecilerin yüzde 72,8'i hanelerinde, 0-18 yaş grubunda çocuk bulunduğunu söylerken, hanelerinde bulunan bu çocuklarla anadillerini konuşup konuşmadıklarına dair soruya ise yüzde 67,7'si "Evet", yüzde 31,5'i "hayır" cevabını verdi.

Konuşmayan yüzde 31,5'ine sorulan durumun nedenine verilen yanıtta ise, yüzde 49,8, "çevremiz hep Türkçe konuştuğu için", yüzde 20,9'u "öğretecek kadar iyi bilmediğim için", yüzde 10,9'u "okul hayatında zorlanmaması için", yüzde 7,6'sı ise "anadilimi bilmediğim için" yanıtını verdi.