HAKKARİ OBJEKTİF HABER (ÖZEL)

Hakkari, coğrafi konumu, iklim farklılıkları, topoğrafik, jeolojik ve jeomorfolojik çeşitlilikler nedeniyle Türkiye’de en zengin biyoçeşitliliğe sahip illerden birisidir. Kent içi ve şehirlerarası karayollarında hayvanların karıştığı trafik kazaları sonucu yaralanma ya da can kaybının olduğu çok sayıda vaka ile karşılaşılmaktadır.

Karayolları kazalarından kaynaklı insan ve yaban hayvanlarının ölümlerinin en önemli sebebi ise karayolları çalışmaları yapılırken, habitatların olduğu alanlara dikkat edilmemesi olarak gösteriliyor.

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Peyzaj Anabilim Dalı’nda Master yapan TMMOB İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Evin Gezer, habitat bölünmesine neden olan şehirlerarası karayollarında uygulanabilecek yaban hayatı geçitlerinin tesis edilmesi için bir proje geliştirdi.

Ekosistemdeki bozulmaların, dünya gündeminin en önemli konularından olan iklim krizinin oluşmasındaki başat sebeplerden biri olduğuna dikkat çeken Gezer, insan eliyle yapılan olumsuz müdahalelerin (fragmantasyonlar) telafisi olmayan sonuçlar doğuracağı endişesini taşıdığını söylüyor.

Orman yangınları ve karayollarında gerçekleşen trafik kazalarından en çok yaban hayvanlarının etkilendiğini belirten Gezer, “Bu fragmantosyanlar orman yangınları, kaçak yerleşim alanlarının oluşum, kaçak ağaç kesimleri ve yol çalışmalarıdır. Bunun yanında rekreasyon alanlarının kullanımında (piknik, kır düğünleri v.b.) doğaya insan eliyle bırakılan atıklarda ekosistemi tehlikeye sokmaktadır” ifadelerini kullandı.

Yaban hayvanlarının yaşamlarının sürdürebilmesi için başvurulan en etkin yönetimin peyzaj planlamaları ışığında yapılan ekolojik geçitler olduğunu söyleyen Gezer, “Ekolojik geçitler, parçalanmış habitatlar arasında fiziksel ve işlevsel bağlantıların kurulması amacıyla yapılmaktadır. Yaban hayvanlarının beslenme, barınma ve gen akışının devamını sağlar. Ekolojik geçitlerin planlanmasında ihtiyaç ve işlevsellik göz önünde bulundurularak alt geçit, üst geçit ve knoopy geçitleri olarak çeşitlenebilmektedir. Dünya üzerinde var olan ekolojik geçitler incelendiğinde, Kuzey Amerika ve Avrupa ülkeleri ekolojik alt ve üst geçit sayısında sayıca üstünlüğünü korumaktadır. Sadece Avrupa ülkelerinde Hollanda başta olmak üzere boyut, işlev ve tür açısından yaklaşık altı yüz adet ekolojik alt ve üst geçit bulunmaktadır” şeklinde konuştu.  

Tarihte bilinen ilk ekolojik geçidin 1950 yılında Fransa’da yapılan Picardy, Crecy en Ponthieu geçidi olduğunu anımsatan Gezer, Türkiye’deki ilk ekolojik geçidin Kuzey Marmara Otoyolunda yapılan Uskumru Ekolojik Üst Geçidi olduğunu, şimdiye kadar Hakkari coğrafyasında ise Ekolojik Ağlar üzerine herhangi bir çalışma yapılmadığını dikkat çekti.

Hakkari’nin endemik türlerin yoğun olduğu ve birçok yaban hayvanının yaşamını sürdürdüğü zengin bir coğrafya olduğunu vurgulayan Gezer, Cilo ve Sat Dağları Milli Parkının olduğu alan ve sekiz kilometre kuzeyindeki Yüksekova Nehil Sazlığında yapılan bilimsel çalışmalarda habitat yoğunluğu gözlemlendiğini dile getirdi.

Gezer, Doğa Koruma ve Milli Parklar Hakkari Şubesi ile gönüllü olarak yürüttüğü ‘Hakkari Yüksekova Nehil Sazlığı ve Zap Vadisi Yaban Yaşamı Koridorları Ekolojik Alt ve Üst Geçitleri Fizibilite Raporu’nda ekolojik geçitlerin uygulanması gereken lokasyonları belirlediklerini söyledi.

İki yıllık bir araştırma ve gözlem sonucunda knoppy geçit ihtiyaçları olduğunu tespit etik diyen Gezer, “Sadece Yüksekova Nehil Sazlığı ile sınırlı kalmadık. Zap Vadisi üzerinde bulunan; Gêman (Köprülü), Dizê (Üzümcü), Keha Kilîlan (Ağaçdibi) ve Dêz (Kırıkdağ) köylerinde de çalışmalar yaptık, bu çalışmalarda DKMP ve Karayolları verileri ile bölge sakinlerinin görüşlerini alarak bir lokasyon geliştirdik” ifadelerine yer verdi.

Gezer son olarak şu mesajı verdi: “Doğayı korumak için herhangi bir unvana sahip olmamız ya da herhangi bir yerde çalışmanız gerekmiyor. Evlerde ekolojik malzemeler kullanılıp çöplerimizi ayrıştırmamız, evlerimizin cephelerine yalıtım yapıp kömür kullanımını en aza indirmemiz, piknik alanlarından özellikle plastik ve cam çöpler bırakmamamız yaşadığımız gezegene karşı olması gereken sorumluluklarımızdan sadece birkaçı. Bu sorumluluklar sadece bizim doğa ile barışık bir yaşam sürmemiz için değil, bizden sonra gelecek olan kuşaklara da yaşanılabilir bir dünya bırakmak için elzemdir.”