HABER HAMDİYE ÇİFTÇİ ÖKSÜZ 

Kadim topraklara ve geçmişe sahip olan Hakkari, binlerce yıllık tarihinde insanlığa birçok eser ve yapı bıraktı. Urartu medeniyetinden, Med İmparatorluğu’na, Osmanlı döneminden günümüze kadar ticaretin ve el sanatlarının merkezi konumunda oldu.

Tarihi İpekyolu üzerinde olan Hakkari, birçok medeniyete ve halka ev sahipliği yaptı. Yüz yıllarca birçok halk Hakkari’de barış ve huzur içinde yaşadı. Bu halkların, yarattığı birçok eser günümüze kadar geldi. Bu eserlerden biri de dünyaca ünlü Hakkari kilimleridir.

Hakkari kilimlerinin günümüzde bile hayat buluyorsa ve dünyada adından bahsediyorsa, bunun en büyük nedeni kadınların verdiği emekten geçiyor. 

Hakkari’de kadınlar, üretimde erkeklerden hiçbir zaman geri kalmamıştır. Hakkari’de kadın, hayatı güzelleştiren, aile ekonomisini ayakta tutandır. Bu yüzden kadın, kutsaldır. Kadının yarattığı da Hakkari’de kutsaldır.  

Hakkarili kadınlar, ürettikleri kilimlerde aşklarını, sevinçlerini, acılarını ve umutlarını nakşetti. Binlerce yıldır kadınlar tarafından hayat bulan Hakkari kilimleri, yine kadınların bin bir emeğiyle gelecek kuşaklara aktarılıyor. Bu gün az da olsa Hakkari kilimleri, yine kadınların çabalarıyla hayata tutunmaya çalışıyor.

Bir dönem her evin bir kilim atölyesi olduğu Hakkari’de, hemen hemen bütün kadınlar ve genç kızlar kilim örmek ve öğrenmek zorundaydı. Her evinde mutlaka el emeği göz nuru halı bulunurdu. Evlenecek genç kızlar ve erkeklerin çeyizlerinde olmazsa olması, halı bulunurdu. Hakkari halkı için bu kadar değerli olan kilimler, yok olmaya doğru gidiyor.

300 bin nüfusa sahip olan Hakkari’de, sadece birkaç halı atölyesi kaldı. Günümüzde Hakkâri kilimlerini üreten atölyelerin sayısı azalsa da gelecek kuşaklara aktarması açısından önemlidir.

Bu yörede dokunan kilimlere bakıldığında bunların yöresel adlarla anıldığını görüyoruz. Burada üretilen kilimler Sine, Çılgül, Gülsarya, Şamari, Lüleper, Gülhazar, Gülgever, Şimkubik ve Herki gibi yöresel adları bulunuyor. Çok zengin bir kültürün ürünü olarak üretilen Hakkari kilimlerinde yerel motiflerin yanı sıra çeşitli kültürlerin sentezi ve yörenin sosyokültürel hayatını yansıtan birer işaret özelliğindedir.

Bu gün birkaç emekçi kadının emeğiyle Hakkari halısı, yok olmaya karşı direniyor. Bu kadınlardan biri de yaklaşık 35 yıldır kilim üreten Fadile Kurt. Hakkari’de kilim atölyesi işleten Kurt, eskiden her evde kilim yapıldığını söyledi. Hakkari ve bölge için bir değer olan Hakkari kilimlerinin üretiminin yapıldığı birkaç atölye kaldığını vurguladı.

Hakkari kilimlerinin diğer kilimlerden ayıran ve dünyada ün yapmasını sağlayan maddelerin genellikle kullandıkları malzemeler olduğunu söyleyerek, şöyle konuştu: “Kilimlerimizin malzemeleri hep kalın ve yıpranmayacak iplerden yapılıyor. Bu ipler daha sağlam, uzun ömürlü ve renk kaybı olmayan cinstendir. İplerin yanı sıra Hakkari dağlarında toplanan bitki boyalarıyla kilimlerimize ren veriyoruz. Bu özellikler, Hakkari kilimlerini hep ön planda tutmuş ve dünyanı en çok tercih edilen kilimleri yapmıştır.”

Bu gün yaptıkları kilimlerin ev ihtiyaçlardan çok iş yerlerine ya da hediye amaçlı siparişler verildiğini dile getiren Kurt, “Yaptığımız kilimlerin fiyatları zorluğuna ve kullandığımız malzemeye göre değişiyor. Ama her kesimin alabileceği değerli ve kaliteli kilimler üretiyoruz. Yani biz her kesime hitap ediyoruz. Eskisi gibi üretimi olmasa bile, el emeği ile ürettikleri kilimlere yoğun talep var. El emeği, göz nuru kilimlerimize çok ilgi görüyor. Hakkari’nin bu değeri unutulmamalı. Hakkari kilimleri bizden öncekiler nasıl bu güne getirmişse bizde bu amaçla geleceğe taşımaya çalışıyoruz.  Çok zevkli ve sonu güzel biten bir emek.  Kilimcilik, insanı hayata bağlayan bir meslek. Çünkü kilim üzerindeki her desenin bir hikayesi, bir geçmişi var. Kilim dokurken, bu bize büyük heyecan veriyor. Bu kilimleri alanda aynı heyecanı yaşadığını biliyoruz. Çünkü her kilim, binlerce yıllık bir geçmişin emeğiyle günümüze gelmiştir. Bizde bu aşk ve heyecanla üretmeye devam ediyoruz” dedi.