İnsan hakları gruplarına göre ülke geneline yayılan eylemlerde şu an dek en az 150 kişi öldü.

Peki gösterilerin bastırılmasında güç kullanılmasına kim karar veriyor?

Ruhani lider hangi güçlere sahip?

İran’daki en gülü isim Ayetullah Ali Hamaney. 1989’dan bu yana ülkenin ruhani lideri.

Ayetullah Ali Hamaney aynı zamanda iç güvenlikten sorumlu Devrim Muhafızları ve gönüllü kanadı Besiç Direniş Güçleri üzerinde de güç sahibi.

Besiç  güçleri birçok kez İran’da muhalif eylemlerin bastırılmasında kullanıldı. Bu nedenle gösterilerin nasıl bastırılacağı konusunda nihai söz sahibi Ayetullah Ali Hamaney.

Cumhurbaşkanı hangi güçlere sahip?

Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi başlıca seçilmiş lider ve Ruhani liderden sonraki ikinci isim. Hükümetin günlük işleyişinden sorumlu ve iç politika ile dış ilişkilerde önemli bir nüfuzu var.

Ancak özellikle güvenlik konularında güçleri görece sınırlı. Cumhurbaşkanına bağlı İçişleri Bakanlığı protestolara müdahale eden Ulusal Polisi yönetiyor. Ancak polis güçlerinin komutanı Ruhani lider tarafından atanıyor ve doğrudan ona hesap veriyor.

Aynısı Devrim Muhafızları ve Besiç güçleri için de geçerli.

Ayrıca cumhurbaşkanının güçleri yeni yasalar öneren parlamento tarafından kontrol ediliyor. Bunun yanı sıra, ruhani liderin yakın müttefiklerinden oluşan Koruyucular Konseyi, yeni yasaları onaylama ya da veto etme yetkisine sahip.

Ahlak polisi kim?

Ahlak Polisi, ulusal polisin bir parçası. Bu güç 2005’te 1979’daki İslam Devrimi’nden sonra yürürlüğe konulan İslami ahlak kurallarını ve “düzgün” giyimi denetlemek için kuruldu.

7 bin erkek ve kadın personelden oluştuğu tahmin ediliyor ve uyarı yapma, para cezası verme ve zanlıları tutuklama yetkisine sahipler.

Sertlik yanlısı Cumhurbaşkanı Reisi, bu yaz başörtüsü kurallarının uygulanması için yeni önlemler almıştı.

Başörtüsü takmayan kadınları tespit etmek için güvenlik kameraları konulmuş ve başörtüsü kurallarına sosyal medyada karşı çıkanlara zorunlu hapis cezaları getirilmişti.

Devrim Muhafızları kim?

Devrim Muhafızları, İran’da iç güvenlikten sorumlu başlıca kurum. Ülkenin İslami rejimini savunmak için devrimden sonra kurulmuştu.

 Devrim Muhafızları şu anda, 150 binden fazla personeliyle ülkede büyük bir askeri, siyasi ve ekonomik güce sahip  Kendi kara güçleri, donanması ve hava kuvvetleri var ve ayrıca İran’ın stratejik silahlarını kontrol ediyor.

Kudüs Gücü adlı dış kanadı ise Ortadoğu genelindeki müttefiklerine gizlice para, silah, teknoloji ve eğitim desteği veriyor. Devrim Muhafızları aynı zamanda Besiç Direniş Güçlerini de kontrol ediyor.

Besiç nedir?

Besiç Direniş Güçleri ya da resmi adıyla Mazlumların Seferberliği Örgütü 1979’da gönüllü bir milis gücü olarak kurulmuştu.

İran’daki her bölge ve şehirde, ayrıca ülkenin resmi kurumlarının birçoğunda şubeleri var.

“Besici” diye anılan erkek ve kadın üyeleri devrime sadıklar ve Devrim Muhafızları’ndan emir alıyorlar.

100 bin dolayında personelinin iç güvenliği sağladığına inanılıyor.

2009’daki tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçiminden sonra düzenlenen hükümet karşıtı gösterilerden bu yana bu tür eylemleri bastırmakta büyük rol oynadılar.