Yüksekova Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Vedat Çoğaç ile salgın nedeniyle Dünya genelinde zor günler geçiren ekonominin Yüksekova’daki etkileri ve yerel olarak esnaf ve sanatkarların yaşadığı sıkıntılar ile ilgili açıklama yaptı.

Son 10 yılda Yüksekova’da yaşananların ilçe ekonomisini 15 - 20 yıl geri götürdüğünü ifade eden pandeminin de ekonominin iyileşme sürecini sekteye uğrattığını belirtti. 

Dünyada ve Türkiye’de yaşanan kriz süreçlerinin Yüksekova’da daha sancılı geçtiğini belirten Çoğaç, 2018-2019 arasında kepenk kapatan esnaf sayısının Hakkari genelinde 300’e kadar çıktığını söyledi.

Yüksekova Haber'den Hilbin Zeydan'a açıklama yapan Çoğaç, Türkiye’de son yıllarda Dolar merkezli ‘ufak’ krizler yaşandığını ve ekonominin hem Türkiye’de hem de Dünya’da içinden çıkılmaz bir hal aldığını savundu.

'Tüm ekonomik sıkıntılardan en fazla etkilenen sınıf esnaf ve sanatkarlardır' diyen Çoğaç "Yakın tarihlerde kapanan fabrikalar ve işletmeler oldu. Birçok işletme küçülmeye gitti ve işten çıkarmalar arttı. Bu krizin Yüksekova’ya yansımaları diğer yerlere göre farklılık gösteriyor. Yüksekova’da bu dönemler daha sancılı geçiyor. 2016’da yasakların olduğu süreçte Yüksekovalıların kısa süreli olarak şehri terk etmesi sebebiyle durum çok daha farklı bir şekilde yaşandı. Yasaklardan önce de esnafımızın sık sık kepenk kapatması durumu söz konusuydu. Bunların da sebebiyet verdiği hem maddi hemde manevi sıkıntılar yaşandı. Yasaklı süreç başladığında ise 3 aylık bir göç yaşandı. Dönüşü hepimiz için üzücüydü" dedi. 

İlçenin dışa bağımlı, İran ve Irak’a komşu bir ilçe olduğunu belirten Çoğaç, "İran'a açılan Esendere Sınır Kapısı'nın A kategorisine alınması kararına rağmen bir değişiklik yaşanmadı. Bu sınır kapısı, sınır ticaret kapısı olarak hizmet vermekte ve belli ürünlerde belli bir kota üzerinden ticarete izin veriyor. A kategorisine alınmasıyla birlikte sınırsız ithalat ve ihracatın yolunun açılması bekleniyordu. Irak’a açılan Çukurca’nın Üzümlü Sınır Kapısı var. 5 yıl önce açılan bu kapıdan ticaret yapılamıyor ve sadece insan geçişine izin veriliyor. Bu kapının da biran önce ticarete açılmasını istiyoruz" dedi. 

“Krizler henüz yaşanıyor ve atlatılamamışken ocak ayında tüm dünyayı etkisi altına alan corona virüsün ortaya çıkması halkı hem sağlık hem de ekonomik olarak olumsuz etkiledi” diyen Çoğaç şöyle devam etti:"Bu durum tüm dünyada olduğu gibi ülkemizi de olumsuz etkilendi. Pandemi nedeniyle yaşanan krizde birçok iş yerinin sağlık önlemleri doğrultusunda kapatılmasından dolayı esnaf tekrar sıkıntı yaşamaya başladı ve kira dahil birçok ödemesini de yapamadı. Hükümet tarafından bir müdahale ile kredi ve vergi borçları ertelenmiş olsa da geçici ve yeterince etkili olmadı, bu ödemeler bugün değilse bile en nihayetinde ödenecek, bu durum göz önüne alındığında esnafın bu krizi atlatmasının çok kolay olmadığını ve sıkıntıya gireceğini söyleyebiliriz. İsteğimiz ertelenen kredilerin ve borçların 1 yıl boyunca faizsiz olarak tekrar ertelenmesi yönünde.'

'Bu dönemde kampanyamızı biraz daha genişleterek önce “esnafımızdan kira almayın” dedik sonrasında ise “İyilik hareketi” adı altında mülk sahiplerinden kira desteği istedik. Esnaflarımızdan kira almamalarını ve kiralara yapılan zamların geri çekilmesini talep ettik. Bu hareketin çok olumlu geri dönüşleri oldu, çağrımıza kulak veren mülk sahipleri, yaklaşık binin üstünde esnaf ve sanatkarımızdan kira almadı. Başlatmış olduğumuz iyilik hareketi bugün de devam etmekte. Sizin aracılığınızla çağrımıza kulak veren ve desteğini esirgemeyen bütün mülk sahiplerine bir daha teşekkür ediyoruz.

Mart ayında İçişleri Bakanlığı genelgeleriyle faaliyetleri durdurulan esnaflarımız oldu kuaförler, lokantalar, çay ocakları, kıraathaneler, internet kafeler, oyun ve düğün salonları gibi. Faaliyetleri durdurulan esnaf için Kaymakamlığımıza Esnaf listesi vererek bu esnaflarımıza nakit veya kira yardımı talebinde bulunduk. Kaymakamımızla her görüşmemizde de bu talebimizi tekrar dile getiriyoruz. Pandemiden dolayı uzun süre iş yerleri kapalı olan, daha sonra ise salgının süre gelen etkilerinden kaynaklı olarak müşteri yoğunluğu ve iş hacmi daralan esnafımız kirasını, vergilerini ve borçlarını ödeyemiyor. Esnafımızın yeniden ayağa kalkabilmesi için karşılıksız nakit desteği verilmeli. İş yerleri kapalı olan ve açıldıktan sonra da belli kurallar neticesinde kazancı yarı yarıya düşen esnafımızın önümüzdeki kurban bayramını rahat geçirebilmesi için gerekli nakdi yardım yapılmalı. Açık olmasına rağmen oyun salonlarında oyun oynatılamaması nedeniyle bu esnafımız da büyük sıkıntı içerisinde. Fatura ve kiralarını ödeyemez duruma geldiler, bu esnaflarımız üzerindeki kısıtlama da hemen kalkmalı ve işyerlerindeki faaliyetlerine başlamaları gerekir.“

Çoğaç açıklamasında, "İran Pasajı, 25-30 yıllık geçmişi olan bir pasaj. Ancak değişim dönüşüm kapsamında ve ruhsatsız olduğu için Belediyemiz tarafından yıkıldı. Yıkıma rağmen esnaflarımız mağdur olmadılar. Merkez cami altında kendileri için bitme noktasına gelmiş daha sağlıklı ve güzel bir çarşı yapıyoruz. Esnaflarımıza yeni yer tahsisinde gayretleri olan özellikle Kaymakamımız Sayın Osman Doğramacı'ya, Müftümüz Sayın Şakir Şahin Beye ve Belediyemize Esnaf sanatkarlar odası olarak teşekkür ediyoruz. Özellikle şehrin ortasından geçen derenin ilçemize katacağı değeri, güzellikleri gören biri var. Kesinlikle değişim dönüşüm projesine destek sunmalıyız. Hepimizin bu anlamda görev ve sorumlulukları vardır, hakkımız olmayandan vazgeçmeliyiz. Yüksekova’da şehirleşme anlamında Kaymakamlık ve belediyemiz tarafından önemli adımlar atılıyor. Bildiğiniz gibi yol çalışmalarıda başladı il olma yolunda güzel projeler var, inşallah hayata geçer ve bizler için de mutlu son İl olur. Cengiz Topel caddesindeki yol çalışmasıda nasip olursa karayolları tarafından kaymakamımız Sayın Osman Doğramacı'nın uygun gördüğü şekilde yürütülecek ve sonradan bırakılan görüntüsü ile büyük tepkilere yol açan aydınlatma direkleri yerine daha estetik dekoratif direkler bırakılacak. Balıkçı esnafımızın da köprüyü boşaltmaları gerekiyor. Mağdur olmamaları adına bir çalışma başlattık ve geçici de olsa balıkçı esnafına bir yer bulduk ama şuana kadar geçmediler" şeklinde konuştu.