HABER/ SIDDIK GÜLER

Keçi kılının eğrilerek yapıldığı ve 600 yıllık bir geçmişi olan ‘Reşik’ zamana direniyor. Yok, olmaya yüz tutan el sanatı, Van’da 30 yılı aşkın bir süredir ayakkabı tamirciliği yapan Mecit Emen Usta’nın ellerinde yeniden hayat buluyor.

Geleneksel Kürt Kültüründe önemli bir yeri olan ve tarihte insanların uzun yıllar giydiği Reşik’ zamana karşı direniyor. Rengarenk, desen desen olarak keçi kılından yapılan asırlık kültür mirası Van’da bir ayakkabı atölyesinde hayat buluyor.  Kürt kilim motiflerinden süslenen Reşike en fazla ilgi ise Avrupa’da görüyor. Kültür mirasını koruyup, geliştirmekte karalı olduğunu söyleyen Mecit Usta şu anda yanında beş çırakla ‘Reşik’ yapmayı sürdürüyor.  Daha önce köyde uzun bir zaman ‘Reşik’ giydiğini hatırladığını söyleyen Mecit Usta, yaklaşık 20 yıl önce, bir kadının elinde ‘Reşik’ ile kapısına gelmesinin ardından ‘Reşik’ yapmaya karar verdiğini söylüyor.

‘20 Yıl Önce Bir Kadın ‘Reşik’ ile Kapıma Geldi’

İpekyolu İlçesi Bahçıvan mahallesinde bulunan, ayakkabı tamir atölyesinde, tamir işlerinin yanı sıra ‘Reşik’ yapan Mecit Usta, çok çeşitli yöresel motifle bu ayakkabıları yaptıklarını söyledi. 

20 yıl önce Zerife isimli bir kadın, dükkânın kapısına elinde bir ‘Reşik’ ile geldiğini hatırlatan Mecit Usta, “Ayakkabıyı bitirmiş, sadece taban istiyordu.  Bunu nasıl yaptığını sordum. Bana; taban yaparsam, nasıl yapıldığını göstereceğini söyledi. Allah rahmet eylesin, o öldükten sonra artık bu işi ben yapmaya karar verdim. Ve inşallah daha uzun bir zamanda yapmaya gayret edeceğim. İşte 20 yıl önce ‘Reşik’ ile tanışmam böyle oldu” dedi.

Motifler Urartulara Kadar Dayanıyor

Zamanla bölgeye has motifleri derlediğini ve bu konuda akademik yardım da aldığını ifade eden Mecit Usta, “Urartu motifleri ve diğer motiflere ilişkin, akademisyenlerden de görüş aldım. Çok çeşitli yöresel motiflerle yapıyorum ayakkabıları. ‘Urartu Güneşi’ yine ‘Urartu Hayat Ağacı’ motifi, en çok işlediğimiz motifler arasında yer alıyor” diye konuştu.

Elli Yıla Kadar Giyilebiliyor

Keçi kılından yapılan ‘Reşik’in ham maddesi olan keçi kılını, bölgede hayvancılık yapan Koçerlerden ‘Göçer’ aldığını kaydeden Mecit Usta, “Bu ayakkabı, koku yapmaz. Haşere kovucu özelliği var. Su geçirmiyor ve yaklaşık 50 yıllık bir ömrü var” şeklinde bilgi verdi.

Daha Çok Avrupa Ülkelerinden Rağbet Var

Daha çok Avrupa ülkelerinde yaşayan kişilerin bu ayakkabıya ilgi duyduğunu belirten Mecit Usta son olarak şunları dile getirdi: “Ayakkabılar yurt içinde ve yurtdışında ilgi görüyor. Özellikle Avrupa’da yoğun bir ilgi görüyor. Aynı zamanda bir kültürel miras olan ‘Reşik’in üzerinde bulunan motifler, taa Urartu medeniyetine kadar dayanmaktadır. Bunun kaybolmaması için elimden gelen gayreti göstereceğim. Herkesten de bu konuda duyarlılık bekliyorum. Bu ata yadigârı el sanatına sahip çıkalım.”

12 Saat Kalıpta Kalıyor

Aynı atölyede Mecit Usta’nın yanında çalışan ve aynı zamanda ustanın kardeşi olan, Muhammet Emen Usta ise ‘Reşik’in yapım süreçleri hakkında bilgi verdi.

‘Saya’ denen ve ham keçi kılından üretilen materyali keserek işe başladığını söyleyen Muhammet Usta “İlk olarak Koçerler tarafından eğrilen ve ‘Saya’ dediğimiz keçi kılını elimizdeki şablonlara göre kesiyoruz. Daha sonra kesilen bu parçaları makine ile dikiyoruz.  Dikiş işleminden sonra ayakkabıyı kalıba atıyoruz. Yaklaşık olarak 12 saat kalıpta kalan ‘Reşik’ artık ayakkabı şeklini almış oluyor. Daha sonra üzerine motiflerini işleyip, en sonunda yapıştırıcı ile tabanını yapıştırıp, dikim işleminden sonra giyilmeye hazır hale getiriyoruz” diye ifade etti.